Tərcümə: Dillər və Mədəniyyətlər Arasında Körpü

Tərcümə Nədir və Niyə Vacibdir?

Tərcümə – fikrin bir dildən digər dilə eyni və ya ekvivalent formada ötürülməsidir. İnsanlar tarix boyu müxtəlif dillərdə ünsiyyət qurmaq üçün tərcümədən istifadə etmişlər. İlk dövrlərdə tərcümə yalnız insanlar tərəfindən həyata keçirilsə də, sonralar maşın tərcüməsi (MT) və kompüter dəstəyi ilə tərcümə (CAT) kimi texnologiyalar inkişaf etmişdir.

Tərcümənin Əsas Məqsədi və Çətinlikləri

Tərcümənin əsas məqsədi ilkin materialın mənasını mümkün qədər dəqiq və orijinala sadiq şəkildə başqa dilə ötürməkdir. Lakin bu proses aşağıdakı çətinlikləri ehtiva edə bilər:

Son Xəbərlər

Xiaomi 15 Ultra Qlobal Versiyası

Xiaomi yeni flaqman modeli Xiaomi 15 Ultra-nı qlobal satışa çıxaracağını təsdiqlədi. HyperOS 2.0 ilə yeni dövr başlayır!

Daha ətraflı

Samsung-un Üçqatlanan Telefonu

Samsung, Galaxy Unpacked tədbirində üçqatlanan telefon konseptini təqdim etdi. Yeniliklər haqqında daha çox məlumat əldə edin.

Daha ətraflı

Realme GT 7: Ən Ucuz Smartfon

Snapdragon 8 Elite çipi ilə Realme GT 7 fevral ayında təqdim ediləcək. Yeni xüsusiyyətlər və uyğun qiymət gözləyir.

Daha ətraflı

• Dillərarası fərqlər: Hər dilin qrammatikası, sintaksisi və üslubu fərqlidir.
• Mədəni maneələr: Hər söz və ifadə başqa bir mədəniyyətdə eyni mənanı verməyə bilər.
• ❌ Tərcüməçinin "yalançı dostları": Oxşar yazılan, amma fərqli mənaları ifadə edən sözlər səhv tərcüməyə səbəb ola bilər.

Tərcümənin Növləri

Tərcümələr iki əsas kateqoriyaya bölünür:

1. Yazılı Tərcümə

• Kitablar, sənədlər, elmi məqalələr və digər mətnlərin başqa dilə çevrilməsi.
• ⏳ Vaxt məhdudiyyəti yoxdur, tərcüməçi səhvləri düzəldə bilər.
• ✅ Dəqiqlik yüksəkdir (təxminən 99%).

2. Şifahi Tərcümə

• Sözlü şəkildə nitqin başqa dilə tərcüməsi.
• ⏳ Vaxt məhdudiyyəti var, tərcümə dərhal edilməlidir.
• ⚠️ Dəqiqlik orta səviyyədədir (təxminən 70%).

Şifahi Tərcümə Növləri

Tərcümə Tarixi və İnkişafı

• Qədim dövrlər: Qədim Misir, Roma və Çin imperiyalarında tərcümə mühüm rol oynayırdı.
• Rosetta Daşı (e.ə. 196-ci il) – Qədim Misir, yunan və demotik yazıları bir yerdə saxlayan ən qədim tərcümə nümunələrindən biridir.
• Orta əsrlər: Ərəb, latın və yunan dillərində tərcümə mədəniyyətlərarası əlaqələri gücləndirdi.
• XX əsr: Sinxron tərcümə ilk dəfə Nyüremberq məhkəmələrində istifadə olundu.

Tərcümə Texnologiyaları

• Google Translate, DeepL, Yandex.Translate – Avtomatik tərcümə alətləri.
• Trados, MemoQ, Smartcat – Peşəkar CAT alətləri.
• Süni intellekt (AI) və maşın təlimi – Tərcümənin keyfiyyətini artırmaq üçün istifadə olunur.

Beynəlxalq və Yerli Tərcümə Təşkilatları

• Beynəlxalq Tərcüməçilər Federasiyası (FIT) – Dünyada tərcüməçiləri birləşdirən ən böyük təşkilat.
• Amerika Tərcüməçilər Assosiasiyası (ATA) – ABŞ-da peşəkar tərcüməçiləri bir araya gətirir.
• Türk Çevirmenleri Dərnəyi – Türkiyədə fəaliyyət göstərən tərcümə təşkilatı.
• Azərbaycan Gənc Tərcüməçilər Assosiasiyası (AGTA) – Azərbaycanlı tərcüməçiləri bir araya gətirən qurum.

Tərcümənin Gələcəyi

• Süni intellekt və avtomatik tərcümə sistemləri inkişaf edir, lakin insan tərcüməçilərin rolu hələ də mühüm qalır.
• Multidilli dünyada peşəkar tərcüməçilərə tələbat artır.
• Mədəniyyətlərarası əlaqələrin güclənməsi tərcümənin əhəmiyyətini artırır.

Tərcümə – fərqli dillər və mədəniyyətlər arasında körpü rolunu oynayan mühüm sahədir. Müasir dünyada peşəkar tərcüməçilər, texnologiyalar və avtomatik sistemlər birgə işləyərək informasiya mübadiləsini asanlaşdırır.